Opracowano w oparciu o Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 roku w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (zwane rozporządzeniem w dalszym tekście).
Umowa o Europejskim Obszarze Gospodarczym (EØS-avtale) bazuje na prawie wspólnotowym a jej celem jest zabezpieczenie osób, które korzystają z prawa wolnego poruszania się w celach zarobkowych (zasada wolnego przepływu osób) lub przeprowadzają się do innego kraju członkowskiego, przed nierównym traktowaniem/dyskryminacją i utratą prawa do zasiłków.
Główna zasada mówi o tym, iż osoby aktywne zawodowo powinny być objęte prawodawstwem o ubezpieczeniu społecznym w tym kraju, w którym pracują. Osoby niepracujące powinny być objęte prawodawstwem kraju stałego zamieszkania.
W przypadku zasiłku chorobowego:
1. Jeżeli osoba, która jest osiedlona/zameldowana w innym kraju EØS i przebywa tam na chorobowym, zasiłek wypłaca NAV Internasjonalt
2. Jeżeli osoba jest osiedlona/zameldowana w innym kraju EØS ale przebywa na chorobowym na terenie Norwegii, zasiłek wypłaca NAV Forvaltning w zależności od miejsca przebywania tej osoby.
W obu przypadkach odpowiedzialna za wypłatę zasiłku jest Norwegia a nie kraj zameldowania.
Należy pamiętać, iż obywatel innego kraju EØS jest członkiem norweskiego ubezpieczenia społecznego tak długo jak pracuje w Norwegii. Kiedy stosunek pracy wygasa, osoba ta pozostaje członkiem ubezpieczenia norweskiego jeszcze przez 1 miesiąc chociaż przebywa w innym kraju EØS. Chyba, że zacznie pracować wtedy członkostwo wygasa z chwilą podjęcia pracy w innym kraju.
Jak widzimy eksport zasiłków bądź jego brak zależy od tego, gdzie dana osoba jest osiedlona. Czy w Norwegii czy w innym kraju Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
Osiedlony?
Zgodnie z norweską Ustawą o Ubezpieczeniu Społecznym osoba, która przyjeżdża do Norwegii i ma zamiar przebywać tutaj co najmniej 12 miesięcy liczy sie jako osiedlona. Rozporządzenie to natomiast określa, iż osobę uznaje się za osiedloną tam, gdzie zazwyczaj przebywa. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (sąd europejski) rozstrzygał w wielu sprawach, że osobę uznaje się jako osiedloną tam, gdzie znajduje się jej "centrum życiowych interesów". Jeżeli osoba ma powiązania z wieloma krajami to określenie, gdzie to centrum się znajduje może być trudne. W takich przypadkach nie zaleca się korzystania z ustaw krajowych w ich pierwotnym brzmieniu. W takiej sytuacji muszą zostać rozważone następujące czynniki:
1. Długość pobytu w Norwegii?
Zgodnie z norweską Ustawą o Ubezpieczeniu Społecznym osoba przebywająca w Norwegii co najmniej 12 miesięcy jest traktowana jako osiedlona. Jednak krótszy pobyt wcale nie wyklucza możliwości posiadania statusu osiedlonego. Tak samo dłuższy pobyt wcale nie oznacza, że dana osoba będzie tutaj osiedlona.
2. Czy dana osoba ma tutaj stałą pracę i jaka jest długość umowy o prace?
Stała praca i umowa na czas nieokreślony daje podstawy, aby daną osobę uznać za osiedloną ale rozporządzenie to jasno daje do zrozumienia, iż nawet osoba ze stałym kontraktem może być osiedlona w innym kraju. Dlatego czynnik ten jest bardzo rzadko samodzielnym czynnikiem decydującym o tym czy dana osoba jest czy nie jest osiedlona.
3. Czy dana osoba ma tu kupione mieszkanie?
Może się zdarzyć, że dana osoba ma mieszkania/domy w wielu państwach. Wtedy pod uwagę bierze się ile czasu dana osoba w nich przebywa. Zwraca się też uwagę na to gdzie przebywa rodzina.
4. Sytuacja rodzinna danej osoby? Sytuacja rodzinna może dużo powiedzieć o tym gdzie dana osoba będzie uznana za osiedlonaą. Jeżeli rodzina dalej mieszka w tym drugim kraju i dana osoba przebywa z nią większość swojego wolnego czasu daje to mocne podstawy do stwierdzenia, iż jest ona osiedlona w tym kraju, gdzie znajduje się właśnie to centrum życia. Jeżeli jednak rodzina przebywa z zainteresowanym w Norwegii jest to wyznacznik, iż dana osoba jest osiedlona w Norwegii.
5. Ile sam zainteresowany myśli przebywać w Norwegii i cel jego wizyty?
W myśl rozporządzenia i zasady wolnego przepływu osób a także decyzji sądu europejskiego najważniejszy czynnik, który należy brać pod uwagę przy rozstrzyganiu czy dana osoba jest osiedlona w Norwegii czy w innym kraju. Jeżeli dana osoba przybyła do Norwegii z zamiarem osiedlenia się to jest to decydujące chociaż warunek okresu czasu jaki należy przebywać w Norwegii by taki status otrzymać nie zostanie spełniony.
Lista ta oczywiście nie jest kompletna. Przy ocenie czy dana osoba jest osiedlona tu czy w innym kraju bierze się pod uwagę wszystko co może pomóc w podjęciu ostatecznej decyzji - ustawodawstwo krajowe, europejskie, instytucje władzy i urzędy w danym kraju oraz czynniki społeczne.
Jeżeli dana osoba będzie przebywać poza Norwegią ponad rok czasu nie będzie już dłużej miała statusu osoby osiedlonej zgodnie z norweską Ustawą o Ubezpieczeniach Społecznych.
Przy ponad dwuletnich częstych wyjazdach i przyjazdach uważa się daną osobę za osiedloną w Norwegii jeżeli czas jej pobytu wynosi więcej niż 6 miesięcy. Jeżeli dana osoba przebywa mniej więcej po równe pół roku w Norwegii i innym kraju wtedy jest traktowana jako osiedlona w tym kraju, w którym pierwotnie była osiedlona. Jednak może zostać podjęta inna decyzja biorąc pod uwagę rozporządzenie europejskie i ustawy krajowe.
Kiedy pracownik zgodnie z krajową praktyka zostanie oceniony jako osiedlony w Norwegii ale jego rodzina (żona, dzieci), z którą ma stały kontakt, przebywa w Polsce musi się dopilnować, aby taka osoba nie została pozbawiona zasiłków w momencie kiedy przebywa u rodziny w kraju. Jeżeli by tak się stało oznaczałoby to złamanie zasady wolnego przepływu osób (pracujących) a więc złamanie Umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym artykuł 28.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz