Bożonarodzeniowa gorączka prezentów po norwesku

Zbliża się okres Świąt Bożego Narodzenia, Wigilii, rodzinnych spotkań, obdarowywania się prezentami. W tej kwestii Norwegowie mają trochę bardziej pragmatyczne podejście niż my Polacy. Nikt tu nie bawi się w zgadywanki, co komu kupić. Nikt nie chce sprawić bliskiej osobie niespodzianki. Po co się stresować i martwić, że nietrafiony prezent trafi na dno szuflady? Norwegowie mają na to sposób - "ønskeliste" czyli listę rzeczy, których pragną. Każdy domownik przygotowuje ową listę. Następnie się nią wymieniają i tym sposobem, każdy otrzymuje to czego chce. Zero niespodzianek.
Niektórzy sami sobie kupują to czego w danym momencie potrzebują bez "obciążania" bliskich niepotrzebnym stresem. I gotowe, prezent pod choinkę załatwiony. Zero rozczarowań.

Jeżeli masz jednak samodzielnie pomysł na prezent dla Norwega nie zapomnij o "byttelapp" przy jego zakupie. Nie liczy się pomysłowość i ile serca włożysz w kupienie danego prezentu. To normalne, że jeżeli nie przypadnie on do gustu obdarowanemu zostanie wymieniony. Bez skrupułów. Jedno jest pewne. Wybranie idealnego podarunku dla drugiej osoby Norwegów nie stresuje. Jest przecież i byttelapp i gavekort. Niech obdarowany sam sobie wybierze prezent albo go wymieni. I problem z głowy.

Dlaczego my Polacy musimy tak wszystko komplikować i mieszać we wszystko nasze uczucia. Szukać prezentów jedynych w swoim rodzaju i czekać na reakcję obdarowanego w momencie ich rozpakowania. Czekać na tą radość w oczach i poczuć się jak superbohater trafiając z prezentem w dziesiątkę. To już wyszło z mody. Wg norweskiej tradycji każdy sam sobie kupuje co chce, ewentualnie przygotowuje ønskeliste z tym czego sobie życzy.

Jeden starszy gość, z którym pracuję opowiedział mi, że oni w każde święta u niego w rodzinie obdarowują się gotówką. Jeden daje drugiemu pieniądze tak, że wychodzą na zero więc w tym roku chyba sobie odpuszczą, bo jak nikt nikomu nie da to i tak wyjdzie na to samo. Ewentualnie, jak twierdzi, pójdą z duchem czasu i sobie kasę "zvippsują" (Vipps - aplikacja banku DNB dzięki, której można sobie przesyłać pieniądze smartfonem). Jednym słowem - magia świąt.
Inny opowiadał jak to jego dziadkowie ustalali sobie granicę kupna prezentu na określoną kwotę. W Wigilię dziadek dawał babci dokładnie taką sumę pieniędzy, a babcia dziadkowi, więc widzimy, że przypadek kolegi nie jest odosobnionym. ;)

Niestety niektórych rzeczy nie będę chyba w stanie do końca zrozumieć w tym pięknym kraju.

Wesołych Świąt kochani! God jul! Czyli jak moja mama pierwszy raz przeczytała życzenia po norwesku - "gud żul"!  :D

Både eller begge?

"Både" i "begge" mają podobne znaczenie ale używane są różnie. 

Både

Både musi zawsze być używane razem z "og". Może się odnosić do więcej niż dwóch rzeczy. 

Både du og jeg er på kafé. I ty i ja siedzimy w kafejce. Zarówno ty jak i ja.

Jeg ser både Ola, Tom og Martin. Widzę i Olę i Toma i Martina. 

Begge

Begge może być używane samodzielnie albo razem z rzeczownikiem. Rzeczownik w formie określonej.  

Hvor er Ola og Kari? Begge er hjemme. Gdzie jest Ola i Kari. Oboje są w domu.

Jeg likte begge filmene. Podobały mi się obydwa filmy. 

Często używamy "begge to" kiedy mówimy o osobach lub zwierzętach. Można też używać tego określenia w odniesieniu do konkretnych rzeczy.

Jeg så Ola og Kari i går. Begge to var på kino. Wczoraj widziałam Olę i Kari. Obydwoje byli w kinie.
Vil du ha dette eplet eller dette eplet? Jeg vil ha begge to. Chcesz to jabłko czy to? Chcę obydwa. 

W powyższych przykładach możemy rownież użyć samego "begge".

Begge deler

Begge deler używamy kiedy mówimy o czymś ogólnym, o czymś czego nie da się policzyć. Odnosi się to również do czasowników.

Liker du te eller kaffe? Jeg liker begge deler. Lubisz herbatę czy kawę. To i to.
Skal du synge eller danse i morgen? Jeg skal gjøre begge deler. Jutro będziesz śpiewać czy tańczyć? Będę i śpiewać i tańczyć.

Nie możemy używać "begge deler" mówiąc o konkretnych rzeczach. W pierwszym przykładzie mówimy o sukience i spódnicy ogólnie jako części odzieży ale w drugim przykładzie mówimy o konkretnej sukience i konkretnej spódnicy.

Liker du kjole eller skjørt best? Jeg liker begge deler. (Generelt) Co lubisz bardziej sukienki czy spódnice? I to i to.

Liker du kjolen eller skjørtet best? Jeg liker begge to. (Spesifikt) Podoba ci się bardziej ta sukienka czy ta spódnica? Obydwie mi się podobają. 

Opracowano w oparciu o http://grammatikk.com/pdf/BadeBegge.pdf

* Ola to imię męskie dlatego we wszystkich przykładach została zastosowana odmiana rodzaju męskiego. 

Nappe laksen

Język norweski wydaje się być dość ubogim, jednak znajdziemy w nim mnóstwo eufemistycznych określeń wypróżniania się, seksu czy masturbacji. Jeżeli chodzi o ten ostatni to dziwni mnie fakt, że Norwegowie przyrównują swoje przyrodzenie do cebuli. Nikt tu nie wali dumnie jak My Polacy konia a skubie właśnie tą nieszczęsną cebulę, co brzmi co najmniej dziwnie. Cebula raczej nie przypomina penisa no ale ja Norwegom w majtki nie zaglądam więc się nie znam. :D Dobrze, że inne "bardziej dumne" określenia też mają. Walenie biskupa, polerowanie rakiety, czy głaskanie parówki też tu znajdziecie. Bawcie się grzecznie! :)

Zastanów się dwa razy zanim poprosisz o coś Norwega ;-)

Tego się nie spodziewałam. Dostałam dzisiaj reprymendę od kolegi z pracy za używanie "vennligst" (proszę). :D Jak się bowiem okazało jest to interpretowane jako rozkaz i niezbyt miłe proszenie o cokolwiek. Jak tłumaczył - "vennligst" używa się, kiedy chce się być surowym. Na pytanie co należy w takim razie używać, żeby nikogo nie urazić, "er du snill" (proszę) czy coś innego, odpowiedział, że wystarczy zapytać czy dana osoba "har mulighet" (ma możliwość), żeby coś zrobić a nie prosić ją "proszę zrób to".

A chcecie wiedzieć co go tak uraziło? Napisałam do niego "jeg ber deg vennligst om å hjelpe meg" chcąc być miła i nie mając żadnych złych intencji. Wydawało mi się, że to zwrot grzecznościowy. Tak ku przestrodze. Uważajcie jak prosicie Norwegów. ;-)

Podkołdernik jadowity

Dobrze moi drodzy, koniec lenistwa. Już dawno nie wrzucałem żadnego nowego posta i najwyższy czas to zmienić. Norwegia tak działa na człowieka, że wraz z nadejściem jesieni i zimy zaczyna się wegetacja. Smętne wypady do pracy jakby w letargu a w domu gorąca herbata, koc i kominek. Cały czas ciemno. Zwalnia tempo życia, ilość uderzeń serca na minutę, obniża się ciśnienie. Na szczęście niektórzy Norwegowie potrafią nam je skutecznie podnieść. Wystarczy iść na spotkanie w spółdzielni mieszkaniowej albo próbować załatwić jakąś sprawę w urzędzie. Już nie trzeba nam żadnej kawy. ;-) Jednak we wszystkim zawsze trzeba szukać tej pozytywnej strony, żeby już całkiem nie zwariować. Moją pozytywną stroną są ludzie, z którymi pracuję. Dzięki nim nauka języka to czysta przyjemność a i dbają dokładnie o to, żeby mi nie zabrakło "potrzebnego" słownictwa. Większość tematów rozchodzi się o załatwianiu potrzeb fizjologicznych i pracy, którą wykonujemy. Chłonę to wszystko jak gąbka i w miarę możliwości dzielę się z Wami, gdyż uważam, że nauka języka to nie tylko piękne i kulturalne słownictwo. To potoczne jest również bardzo ważne, aby posługiwać się językiem w sposób naturalny i zjednywać sobie rozmówców. Poczucie humoru jest tu niezastąpione. Z tą myślą powstał właśnie ten blog. Słownictwa, którego nie poznacie z książek i podręczników do nauki języka. 

Bardzo się cieszę, że towarzyszycie mi w tej przygodzie z norweskim. Dobrej nocy i do usłyszenia! :) 

A i tytułowy "cichacz" to snikende morder :D

Jasne strony emigracji...

Podobnie jak pewnie większość z Was jestem rozdarta pomiędzy dwoma krajami. Moje serce jest w Polsce, rozum w Norwegii.
W Polsce mam ukochaną rodzinę, wspomnienia z dzieciństwa i lat spędzonych z przyjaciółmi.
W Norwegii dom, pracę, stabilizację i lepszą perspektywę życia. Niby mam wszystko a jednak czegoś mi brakuje. I tu i tam czuję się obco.

Przemyślenia z emigracji.

Na emigracji człowiek szybko dojrzewa i uczy się życia. Każdy z nas na pewno przeżył tu swoje i powiększył swój bagaż  doświadczeń o wiele nieprzyjemnych sytuacji. Wielokrotnie jesteśmy załamani i czujemy się tu niechciani, bezsilni i bezwartościowi. Pewnie większość naszych znajomych zazdrości nam pobytu i pracy za granicą ale nikt nie ma pojęcia jak nam jest ciężko i przez co musieliśmy przejść. Z dala od rodziny, od przyjaciół, od naszej tożsamości... Każdy z nas pamięta trudne początki w obcym kraju, z obcym językiem. Nieprzespane noce na podłodze czy w samochodzie, ludzi, którzy nas wykorzystali, brak pieniędzy, jedzenia. Jednym słowem walke o byt...

Emigracja - skarbnica doświadczeń

Przez całe moje dotychczasowe życie zależało mi na tym, by być lubiana. Uśmiechałam się, byłam miła dla każdego i starałam się nie wchodzić w żadne konflikty. Co z tego miałam? Byłam okłamywana, szykanowana, wyśmiewana i raniona. Robiono ze mnie osobę, którą nie byłam. Wkładano mi w usta słowa, których nigdy nie powiedziałam.

Cały czas się zastanawiałam dlaczego ludzie tacy sa. Dlaczego nie dadza normalnie żyć drugiej osobie, tylko knuja, oczerniaja i próbują skłócić z innymi. I mnie olśniło. Ci ludzie są głęboko w sercu nieszczęśliwi i próbują poczuć się lepiej przez ranienie innych. Nie znoszą naszego szczęścia. To dziala na nich jak płachta na byka.

Co jest nie tak z Norwegią?

Ostatnio jestem wrażliwsza na mentalność otaczajacych mnie ludzi i nie mogę się powstrzymać, żeby nie napisać o tym co czuje i czego doświadczam w tym pięknym kraju. Sami to pewnie też zauważyliście. Pewnie wielokrotnie się nad tym zastanawialiście i irytowaliście. Z chęcią usłyszałabym Wasze opinie na ten temat.

Co dzieje się z zasiłkiem rehabilitacyjnym AAP, gdy chcesz wyprowadzićsię z Norwegii.

Co dzieje się z zasiłkiem rehabilitacyjnym, gdy wyprowadzasz sie za granicę?

Chcesz wyprowadzić się za granicę i wiedzieć czy możesz zachować prawo do otrzymywania zasiłku  rehabilitacyjnego?

Przepisy mówią wyraźnie, że możesz zabrać ze sobą zasiłek rehabilitacyjny arbeidsavklaringspenger tylko na terenie Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). Utracisz prawo do zasiłku jeżeli  wyprowadzisz sie poza ten obszar.

Fiordy dla amatorów :)

Majestatyczne, tajemnicze, wspaniale, malownicze... Tak opisują ludzie fiordy - norweskie cuda natury.
Artykułów o Norwegii powstało tysiące. Każdy zachwyca się nad pięknem tego kraju. Pomimo wysokich cen bije on rekordy popularności wśród turystów z całego świata.
Norwegia słynie z malowniczych krajobrazów, dostojnych i tajemniczych fiordów, wysokich gór, turkusowych wód polodowcowych, potężnych wodospadów i pięknych zielonych dolin.

Jest idealnym krajem dla turystów, poszukujących bliskiego kontaktu z natura ale i my imigranci zarobkowi również docenimy chwile spędzone w otoczeniu cudownej przyrody, której podziwianie skłoni nas do refleksji i przyczyni się do totalnego wyciszenia.
Tam możemy zostawić problemy codzienności, napawać się widokami i odetchnąć pełna piersią. Znużeni codziennością, zapracowani często nie dostrzegamy w jakim pięknym kraju żyjemy.

Nowy adres korespondencyjny do wydziału zagranicznych zasiłków chorobowych i AAP

Ważna informacja dla wszystkich petentów "Oppfølgingsseksjon" w NAV Internasjonalt. 

Z racji tego, iż jest to teraz jeden z działów w NAV Nordre Aker obowiązuje nowy adres korespondencyjny. 

NAV Nordre Aker 

Oppfølging utland

Postboks 320 Alnabru

N-0614 Oslo

Fotballbegreper - słownictwo związane z piłką nożną

🔹EM i fotball (fotball-EM) - Euro (Mistrzostwa Europy w piłce nożnej)

🔹EM-finalen – finał mistrzostw Euro

🔹EM-kampene – mecze Euro

🔹en ball - piłka

🔹en fotballbane – boisko

🔹et mål/bur (målbur) – bramka

🔸å skåre/score mål - trafić bramkę

🔸å lage mål - strzelić gola 

🔸å skyte - strzelać (gola)

🔸å drible - dryblować, kiwać 

🔸å drible seg forbi noen - wykiwać kogoś, wykonać drybling (ominąć przeciwnika)

🔹et fotballlag – drużyna piłkarska

🔹et landslag – drużyna narodowa

🔹en avspark – kick-off (rozpoczęcie gry)

🔹en straffespark – rzut karny

🔹et straffeområde – pole karne

🔹et straffefelt – pole karne

🔹en hjørnespark (corner) – rzut rożny

🔹en omgang – połowa

🔹første omgang – pierwsza połowa

🔹andre omgang – druga połowa

🔹uavgjort – remis 

🔹en innkast – rzut

🔹et forsvar – obrona

🔹en forsvarer/forsvarsspiller - obrońca

🔹en midtbanespiller – środkowy, pomocnik

🔹et angrep – atak

🔹en angriper/spiss – napastnik

🔹en kaptein – kapitan drużyny

🔹en/ei dødlinje – linia końcowa

🔹en dødball – piłka poza boiskiem (aut)

🔹scoringsposisjoner – pozycje do strzałów do bramki

🔸å heade - trafić z główki 

🔸å sentre - dośrodkować

🔹en stang - słupek

🔹stang ut - trafić w słupek (i piłka wypada poza bramkę)

🔹stang inn - trafić w słupek (i piłka wpada do bramki)

🔹et stolpeskudd - trafienie w słupek 

🔹en tverligger - poprzeczka 

🔸å treffe tverligger - trafić w poprzeczkę 

🔸å skyte i tverligger - strzelić w poprzeczkę 

🔸å heade ballen i tverligger - strzelić z główki w poprzeczkę

🔹et skudd i tverligger - strzał w poprzeczkę

🔹tverligger og over - kiedy piłka trafia w poprzeczkę i wybija poza bramkę

🔸å fiste - wybić piłkę pięścią (bramkarz)

🔹en frispark – rzut wolny

🔹en målvakt (keeper, burvokter) - bramkarz

🔹en motstander – przeciwnik

🔹offside – spalony

🔹en dommer – sędzia

🔹linjemenn – sędziowie liniowi

🔹gult kort – żółta kartka

🔹rødt kort – czerwona kartka

🔹en benk – ławka

🔹en landslangstrener – trener drużyny narodowej

🔹en hjemmebane – u siebie

🔹en bortebane – na wyjeździe

🔸å blåse av kampen - zakończyć mecz

I na koniec coś luźnego 😜 

Co wykrzykują Norwegowie na meczach: 😄

"Ut med dommeren inn med kua"

"Han er svart, han blind, og han skjønner ingenting, dommerfaen!"

Co dzieje się, kiedy kończy się okres pobierania zasiłku chorobowego

Prawo do zasiłku chorobowego przepada po roku jego pobierania. Ważne jest, aby zaplanować przyszłość tak, aby nie pozostali państwo bez dochodu. Jeżeli wasze zdrowie nie pozwoli na powrót do pracy po zakończeniu okresu pobierania zasiłku chorobowego możecie mieć prawo do zasiłku rehabilitacyjnego – arbeidsavklaringspenger.

Z tym NAV może państwu pomoc:
• Zapewnić dobry dialog z pracodawcą tak, aby mogli państwo powrócić do pracy. Jest to ważne zwłaszcza, gdy chodzi o dopasowanie stanowiska pracy oraz wsparcie
• Jeżeli nie posiadają państwo pracodawcy NAV może wesprzeć was w znalezieniu rozwiązania, które pomoże wam w powrocie do pracy lub innej aktywności
• Ocenić czy maja państwo prawo do zasiłku rehabilitacyjnego, kiedy zasiłek chorobowy zostanie wstrzymany a wy nadal będziecie niezdolni do pracy.
Musza państwo sami złożyć wniosek o odpowiedni zasiłek zanim wypłata zasiłku chorobowego zostanie wstrzymana. NAV nie pokrywa żadnych kosztów związanych ze zdobyciem odpowiedniej dokumentacji.

Tak rejestrują się państwo na www.nav.no

Aby ubiegać się o AAP (Arbeidsavklaringspenger) musza się państwo zarejestrować się na www.nav.no
Sam wniosek i informacje znajdziecie również na www.nav.no .

Kliknij na «registrer deg» na stronie głównej (na dole po prawej). Na następnej stronie wybierz «Jeg mottar økonomisk støtte fra NAV».

Stwórz swoja własną nazwę użytkownika i hasło. Najlepiej użyć adresu e-mailowego jako nazwy użytkownika. Jeżeli byliście państwo już wcześniej zarejestrowani w NAV to dawna nazwa użytkownika będzie wciąż aktualna.

W dalszym etapie rejestracji będą państwo proszeni o użycie kodu legitymacyjnego (legitymasjonskode) który NAV wam prześle wraz z listem informacyjnym. Jest on ważny 4 tygodnie i dlatego należy zarejestrować się w tym czasie.

Musza państwo przesłać do NAV właściwe dokumenty

Aby NAV mógł szybko podjąć decyzję w waszej sprawie ważnym jest, aby przesłać wniosek wraz z załącznikami o które NAV prosi:
- Wniosek o zasiłek rehabilitacyjny «søknad om arbeidsavklaringspenger»
- Życiorys (CV) / Informacje o kompetencjach – kompletny opis wyksztalcenia, doświadczenia zawodowego, jak również certyfikatów i kursów
- Formularz (egenvurderingsskjema) – wypełniony i załączony do przesłanej dokumentacji – do znalezienia na www.nav.no
- Dokumentacja medyczna zawierająca zaktualizowany obecny status, diagnozę, plan leczenia – długość, zakres, prognozę na przyszłość oraz dokładny opis państwa zdolności do pracy
- Informacje skarbowe za dany rok (skattekort)
- Historie zasilkow z instytucji publicznej w kraju zamieszkania. Wydruk pokazujacy historie zasilkowa badz jej brak.

Wyjazd do Polski na chorobowym - urlop czy powrót do domu?

Zmartwiona niekompetencją niektórych pracowników NAV i ich wprowadzaniem w błąd co do praw jakie mają obywatele EØS (EOG) postanowiłam napisać post, który mam nadzieje rozwieje wszystkie wątpliwości.

• Jeżeli jesteście na stale osiedleni w Norwegii i tu macie swój dom i rodzinę to dotyczą Was te same przepisy co Norwegów.

A wiec jeżeli udajesz się na urlop, który przysługuje ci zgodnie z Kodeksem Pracy, podczas pobierania zasiłku chorobowego, musisz zaznaczyć okres urlopu na blankiecie zwolnienia chorobowego (cz. D).
Nie musisz powiadamiać NAVu jeżeli ustaliłeś z pracodawcą przeniesienie terminu urlopu zgodnie z przepisami Kodeksu Pracy.
Jeżeli wyjeżdżasz za granice w innym celu niż odbycie ustalonych prawem wczasów, wtedy musisz prosić NAV o zgodę na zachowanie zasiłku chorobowego podczas tego pobytu. Musisz wysłać podanie do NAV i otrzymać zgodę zanim wyjedziesz.
Za te dni, w których bierzesz ustalony prawem urlop, nie masz prawa do zasiłku chorobowego. Wyplata zasiłku zostaje wstrzymana na cały okres urlopowy i rozpoczęta zaraz po jego skończeniu, jeżeli nadal będziesz niezdolny do pracy.
Za okres, w którym nie otrzymasz zasiłku chorobowego otrzymasz feriepenger.
Aby mieć prawo do zasiłku chorobowego musisz przebywać na terenie Norwegii. Bez pozwolenia ze strony NAV, wyplata zasiłku zostanie wstrzymana jeżeli wyjedziesz za granice. (Nie dotyczy obywateli EOG na stale osiedlonych w innym kraju EOG).

Informacje dla Ciebie:
Chorobowe i urlop


• Jeżeli jesteście na stałe osiedleni w Polsce i tam macie swój dom i rodzinę to dotyczą Was przepisy rozporządzenia o EOG.

Przede wszystkim jeżeli zachorujecie i będziecie chcieli wrócić do Polski na czas choroby, to nie musicie składać żadnego wniosku o pozwolenie z NAV. Was nie dotyczy obowiązek przebywania w Norwegii w okresie pobierania zasiłku chorobowego.
Oznacza to, ze możecie śmiało pojechać do domu do Polski bez uprzedniego zawiadamiania czy pytania o zgodę NAV.
Pobyt we własnym kraju nie jest urlopem za granica i dlatego tez nie można stosować tu przepisów odnoszących się do pobierania zasiłku chorobowego podczas urlopu/pobytu za granica.
Przepisy związane z sykepenger under utenlandsopphold maja inne zastosowanie dla Norwega, który chce polecieć na Wyspy Kanaryjskie a inne dla Polaka, który chce przebywać na chorobowym w domu.
Z norweskiego punktu widzenia jest to wprawdzie również pobyt za granica ale z Waszego to pobyt w domu. W takich przypadkach należy posługiwać się ustawodawstwem europejskim a nie krajowym.

Druga sprawa. Jeżeli otrzymaliście zwolnienie chorobowe od norweskiego lekarza i wyjedziecie do Polski, by tam kontynuować leczenie to należy przesyłać do NAV zwolnienia polskie. Nie trzeba nic tłumaczyć. Jedyny wymóg to, aby na L4 znajdowała się dodatkowo diagnoza (ewentualnie można przesłać wydruk z ZUSu, który potwierdzi numer statystyczny choroby). Następnie należy załączyć do druku zwolnienia wypełnione „Oświadczenie własne do zagranicznych zwolnień lekarskich” Formularz po polsku. Nie musicie przylatywać do Norwegii po zwolnienie lekarskie. Ba! Nawet nie wolno w takich przypadkach tego robić. Do NAV należy przesyłać zwolnienia lekarskie z kraju, w którym się przebywa podczas choroby.

Należy jednak pamiętać, że pobyt w Polsce nie powinien przeszkodzić NAVowi w monitorowaniu Waszej sprawy i w przypadku wezwania do NAV na dialogmøte należy tam się stawić. Pobyt w Polsce nie powinien również utrudnić pracodawcy kontaktu z Wami w celu opracowania planu monitorowania działań prowadzących do szybszego powrotu do zdrowia i tym samym do pracy. Przebywając w Polsce musisz być dostępny zarówno dla urzędu NAV jak i pracodawcy.

Informacje dla Ciebie:
Zasilek chorobowy dla obywateli EOG pracujących w Norwegii;
UWAGA: Akapit o formularzach E115 i E116 jest już nieaktualny.

Mam nadzieję, że teraz wszystko jest jasne :).

Urlop płatny przy niepełnym wymiarze czasu pracy

Jak wyliczyć ile dni płatnego urlopu przysługuje ci przy niepełnym wymiarze czasu pracy.

1. Jeżeli zmienisz procent etatu w przeciągu roku może to mieć znaczenie dla ilości dni płatnego urlopu.

2. Ilość przysługującego płatnego urlopu zostaje wyliczona z procentowego wymiaru czasu pracy w czerwcu. Jeżeli wielkość etatu zmieni się w czerwcu to wyliczenia musza zostać podjęte na nowo. 

3. Ilość płatnego urlopu i podstawa wysokości jego wypłaty zależy od okresu wypracowania prawa do urlopu

4. Aby dowiedzieć się ile dni płatnego urlopu nam przysługuje kiedy pracujemy w niepełnym wymiarze godzin, wyliczenia zaczynamy od ilości przepracowanych dni w tygodniu, ewentualnie 14 dni.

Wtedy można posłużyć się poniższa tabelką:  

Sprawdź czy masz prawo pobierać norweskie zasiłki w Polsce

Opracowano w oparciu o Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 roku w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (zwane rozporządzeniem w dalszym tekście).

Umowa o Europejskim Obszarze Gospodarczym (EØS-avtale) bazuje na prawie wspólnotowym a jej celem jest zabezpieczenie osób, które korzystają z prawa wolnego poruszania się w celach zarobkowych (zasada wolnego przepływu osób) lub przeprowadzają się do innego kraju członkowskiego, przed nierównym traktowaniem/dyskryminacją i utratą prawa do zasiłków.

Główna zasada mówi o tym, iż osoby aktywne zawodowo powinny być objęte prawodawstwem o ubezpieczeniu społecznym w tym kraju, w którym pracują. Osoby niepracujące powinny być   objęte prawodawstwem kraju stałego zamieszkania. 

W przypadku zasiłku chorobowego: 

1. Jeżeli osoba, która jest osiedlona/zameldowana w innym kraju EØS i przebywa tam na chorobowym, zasiłek wypłaca NAV Internasjonalt 

2. Jeżeli osoba jest osiedlona/zameldowana w innym kraju EØS ale przebywa na chorobowym na terenie Norwegii, zasiłek wypłaca NAV Forvaltning w zależności od miejsca przebywania tej osoby. 

W obu przypadkach odpowiedzialna za wypłatę zasiłku jest Norwegia a nie kraj zameldowania. 

AAP i SYFO przeniesione z NAV Internasjonalt do NAV Nordre Aker

Działy zasiłków AAP i chorobowego (oppfølging) dla zagranicznych petentów zostały przeniesione z NAV Internasjonalt do NAV Nordre Aker Oppfølging Utland.

Adres korespondencyjny zostaje wciąż ten sam jednak w przypadku wizyty lub dialogmøte należy pamiętać o nowym adresie:

Gullhaugveien 7, wejście od Sandakerveien 138-140

Obowiązki poszczególnych stron przy zwolnieniu chorobowym

Każdy z nas ma prawa i obowiązki, które musi spełniać przy różnego rodzaju zasiłkach. Zarówno jako pracownik, pracodawca, urzędnik czy lekarz. 

Przy zwonieniu chorobowym warto wyjaśnić role poszczególnych stron:

Pracodawca powinien:

ˇ        Pracować systematycznie nad zapobieganiem powstania choroby lub kontuzji (szkody na zdrowiu) oraz dopasowac miejsce pracy wg potrzeb pracownika

ˇ        Caly czas być w kontakcie i sprawować piecze nad pracownikami przebywajacymi na zwolnieniu

ˇ        Wypracowac oppfølgingsplan we współpracy z pracownikiem

Pracownik powinien:

ˇ        Aktywnie współpracowac przy znalezieniu rozwiązań prowadzacych do możliwie jak najszybszego powrotu do pracy

ˇ        Współpracować przy wypracowaniu oppfølgingsplanu

ˇ        Uczestniczyć w dialogmøter

Jak uniknąć wstrzymania wypłaty zasiłku chorobowego po 8 tygodniach

Aby uzyskać prawo do zasiłku chorobowego w Norwegii osoba przebywająca na zwolnieniu chorobowym (ubezpieczony) powinna jak najszybciej, a najpóźniej po upływie 8 tygodni trwania zwolnienia, licząc od pierwszego dnia nieobecności, sprobować powrócić do obowiązków zawodowych u swojego pracodawcy, chyba że z przyczyn medycznych jest to niemożliwe (art.8-4 Ustawy o Ubezpieczeniach Społecznych). Oznacza to, ze wyplata zasiłku zostanie wstrzymana po upływie 8 tygodni  jeśli ubezpieczony nie spróbuje czynnie powrócić do obowiązków zawodowych (częściowe lub ”aktywne” zwolnienie lekarskie). Jeśli ubezpieczony nie może podjąć pracy, należy przedłożyć dokumentacje potwierdzająca, ze jest to niemożliwe z przyczyn medycznych. Długi dojazd z miejsca zamieszkania do miejsca pracy nie zwalnia z wymogu powrotu do aktywności zawodowej.

 

Jeśli powrót do pracy jest niemożliwy z przyczyn medycznych, lekarz prowadzący musi wypełnić albo formularz "Medyczna ocena możliwości wykonywania pracy po 8 tygodniach" przy polskich zwolnieniach lekarskich albo punkt 6 norweskiego zwolnienia lekarskiego, tak aby ubezpieczony miał prawo do otrzymania zasiłku chorobowego po upływie 8 tygodni. Ważne jest, aby wszystkie punkty formularza zostały wypełnione na tyle  wyczerpująco, żeby urzędnik NAV w porozumieniu z lekarzem orzecznikiem mogli zadecydować, czy warunki do dalszej wypłaty zasiłku są spełnione. Wyplata zasiłku zostanie wstrzymana po 8 tygodniach jeśli otrzymana informacja  nie będzie wystarczajaco dokładna. Prócz udzielenia odpowiedzi na pytania, wymagane są: podpis lekarza, pieczątka, adres i numer telefonu.

Gratulerer med dagen Polen!

Zasiłek rehabilitacyjny AAP "Ferdig avklart"

AAP jest przyznawane osobom między 18-67 lat o obniżonej zdolności do pracy o co najmniej 50%, które potrzebują pomocy w znalezieniu lub utrzymaniu pracy. Są aktywnie leczone/rehabilitowane z pozytywną prognozą na wyleczenie i powrót do pracy lub uczęszczają na szkolenia lub kursy aktywizacji zawodowej. Które dodatkowo spełniają warunki członkostwa w norweskim ubezpieczeniu społecznym. 

 

Są cztery przypadki, w których NAV ocenia, iż zasiłkobiorca jest juz "ferdig avklart" czyli "wyjaśniony" i nie ma dalszego prawa do AAP:

1. Petent szuka pracy (Standard innsats)

- jeżeli petent nie ma już dłużej potrzeby leczenia albo aktywizacji zawodowej, gdyż jest w stanie sam sobie znaleźć prace

2. Petent wraca do swojego pracodawcy

- jeżeli petent nie wymaga dalszego leczenia albo aktywizacji zawodowej, gdyż jest w stanie wrócić do swojego dotychczasowego pracodawcy

- NAV daje również możliwość wypróbowania swoich sił w pracy przy jednoczesnym pobieraniu AAP. Jest to tzw. arbeidsutprøving w ustalonym z NAV planie aktywności. Zasiłek jest wtedy redukowany w zależności od ilości przepracowanych godzin.

3. Petent nadal potrzebuje wsparcia z myślą o pracy ale nie z powodów zdrowotnych (Situasjonsbestemt innsats)

- w przypadkach gdzie petent zakończył już leczenie i nie stan zdrowia przeszkadza w wykonywaniu/znalezieniu pracy ale inne czynniki jak np. brak znajomości języka, brakujące doświadczenie zawodowe, warunki socjalne itp.

4. Petent składa podanie o rentę

- jeżeli petent przeszedł wymagane leczenie, aktywizację zawodową ale nie ma szans na powrót do jakiejkolwiek pracy ze względów zdrowotnych.

Reorganizacja NAV Internasjonalt

Nowy rok 2016 wprowadził zmiany organizacyjne w NAV Internasjonalt. Wiele zasiłków takich jak zasiłek pogrzebowy, opiekuńczy, rodzinny, AAP, zasiłek na dziecko, za wypadek przy pracy* zostały przeniesione do NAV Forvaltning. Kolejne, które również zostaną przeniesione to zasiłek dla bezrobotnych, formalności związane z członkostwem w ubezpieczeniu społecznym (trygdeavgift, medlemskap), monitorowanie pobierających zasiłki chorobowe i rehabilitacyjne (AAP)**.

Kompetencje EØS Dagpenger przenosi się do NAV Forvaltning.

Z racji tego, iż EØS Dagpenger znajduje się w tym samym lokalu co Wydział Zasiłków dla Bezrobotnych NAV Forvaltning Hedmark nie będzie się z tym wiązała żadna przeprowadzka. 

Kompetencje Medlemskap/Trygdeavgift przenosi się do NAV Kontroll.

Jednostka zostaje w tych samych lokalach.

Wydział Monitorowania Pobierających Zasiłki Chorobowe i AAP (Sykefraværsoppfølging/SYFO og oppfølging av AAP) zostanie przeniesiony do NAV Nordre Aker w NAV Oslo. 

Jednostka zmienia lokale z dniem 23.05.16.

*gravferdsstønad og båretransport, forsikringer, barns sykdom/pleiepenger, hjelpemidler (med noen unntak), AAP, barnetrygd, kontantstøtte, yrkesskade/menerstatning, grunn og hjelpestønad, foreldrepenger

**dagpenger, medlemskap, trygdeavgift, oppfølging sykepenger (SYFO) og oppfølging AAP.

God påske alle sammen!

Moi drodzy! W tym roku spędzamy Święta Wielkanocne po norwesku. ;) Zawieszam działalność bloga na jakiś czas. 

Życzę Wam wszystkim wspaniałych świąt spędzonych w gronie najbliższych! Wesołego Alleluja! 

Okres ubezpieczenia jako jeden z wymogów otrzymywania zasiłków

Aby móc mieć prawo do między innymi zasiłku rehabilitacyjnego i renty należny być członkiem norweskiego ubezpieczenia społecznego przez co najmniej 3 lata przed złożeniem wniosku o zasiłek. Zgodnie z regulacjami Unii Europejskiej okresy ubezpieczeń ze wszystkich krajów Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, w których się mieszkało i pracowało można zsumować, aby otrzymać wymaganą liczbę lat. W skrócie mówiąc na ciągłość w okresach ubezpieczeń społecznych wlicza się ubezpieczenie zarówno w Polsce, Norwegii jak i w innych krajach EWG.

Norweska Ustawa o ubezpieczeniu społecznym wymaga bezwzględnego członkostwa w ubezpieczeniu w Norwegii. Należy jednak pamiętać, iż prawo unijne ma pierwszeństwo przed prawem krajowym państwa. Pomimo tego, iż Norwegia nie jest członkiem UE, jest członkiem EWG i ma podpisane umowy z UE.

Praca

Å være på jobb//i arbeid – być w pracy (jako miejsce)

Tilbake til arbeid – wracać do pracy

Raskere i arbeid – szybciej w/do pracy (jako ogólne pojęcie gospodarcze)

Å få noen ut i arbeid – wysłać kogoś do pracy (jako ogólne pojęcie)

Å komme tilbake i arbeid – wrócić do pracy (pojęcie ogólne)

Å komme tilbake på jobb – wrócić do pracy, miejsca pracy (budynek)

På arbeid – na pracę (dosłownie np. spojrzenie psychologa na pracę jako pojęcie gosp.)

I jobb – być w pracy jako osoba aktywna zawodowo

På vei til jobb – w drodze do pracy

Å reise til jobb - podróżować do pracy

Å ta fly/buss/tog/trikk til jobb – jechać do pracy jakimś środkiem transportu

Fra studier til jobb – od studiów do pracy

Mini słownik

Jak wysłać podanie o zasiłek drogą pocztową?

Dla wszystkich, którzy wolą wydrukować formularz, wypełnić ręcznie, załączyć dokumenty i wysłać pocztą przedstawiam krótką instrukcję jak to zrobić krok po kroku.

Jak wysłać podanie o zasiłek drogą elektroniczną?

Specjalnie na prośbę jednego z czytelników bloga postanowiłam przygotować małą instrukcję ze zdjęciami pokazującą w jaki sposób można zalogować się i wysłać formularz drogą elektroniczną.

Warto korzystać z tej możliwości, gdyż jest to najszybszy i najbezpieczniejszy sposób dostarczenia dokumentów do NAV. Dokumenty nie zaginą ani na poczcie ani w urzędzie.

Zasiłek chorobowy w Norwegii

Zasiłek chorobowy w Norwegii budzi niemałe zainteresowanie dlatego też chciałabym wyjaśnić kilka kwestii. Do NAV należy przesłać oryginał zwolnienia (może być na adres NAV Skanning z pierwszą stroną zaopatrzoną numerem personalnym). Wydział zasiłków chorobowych NAV Internasjonalt doskonale zna polski formularz L4 i nie potrzebne jest już żadne tłumaczenie. Zwolnienie lekarskie powinno zawsze zawierać diagnozę (z kodem ICD-10 lub ICPC-2), okresy zwolnienia, dane osobowe i pieczątkę lekarza. Wtedy nie powinno być żadnych problemów.

Norweskie zwolnienie lekarskie składa się z 4 części - A,B,C i D. Cześć A wysyłana jest do NAV, B - zachowuje pacjent, cześć C wysyłana jest do pracodawcy a D do płatnika świadczenia (pracodawca lub NAV w zależności od długości okresu zwolnienia). Według norweskiego prawa, aby zwolnienie chorobowe było ważne musi zawierać diagnozę, okres zwolnienia, podpis i pieczątkę lekarza. Diagnoza wpisywana jest tylko i wyłącznie na części A ze względu na tajemnicę lekarską. Z racji tego, iż na polskich zwolnieniach z reguły nie podaje się kodu choroby (ze względu na to, że byłby on automatycznie skopiowany na pozostałych blankietach, efekt kalki) musiały zwolnienia przechodzić przez ZUS, który załączał informacje o diagnozie i okresach zwolnienia chorobowego, ze swojego systemu. Jeżeli lekarz wpisze diagnozę na L4 i wszystkie pozostałe informacje wymagane przez norweskie prawodawstwo to wtedy ZUS nie jest wymagany. Diagnoza potrzebna jest tylko na blankiecie przesyłanym do NAV.

Mam nadzieję, że to rozwieje wątpliwości :) 

Pozdrawiam!

Rodzaje spółek w Norwegii

W Norwegii wyróżniamy kilka rodzajów form działalności gospodarczej m.in.

1. Ansvarlig selskap (ANS) - coś w rodzaju naszej spółki cywilnej

2. Selskap med delt ansvar (DA) - spółka z ograniczoną odpowiedzialością 

3. Aksjeselskap (AS) - spółka akcyjna

4. Enkeltmannsforetak /Enkeltpersonforetak (ENK) - jednoosobowa działalność gospodarcza

5. Norskregistrerte utenlandske foretak (NUF) - zagraniczna działalność gospodarcza zarejestrowana w Norwegii

Więcej na temat spółek i innych form działalności gospodarczej znajdziecie na stronach altinn:

https://www.altinn.no/no/Starte-og-drive-bedrift/Forberede/Velge-organisasjonsform/

Godt nytt år!

Szczęśliwego Nowego Roku! Niech spełnią się wszystkie wasze plany i marzenia a nauka norweskiego idzie gładko jak po maśle :) Godt nytt år! :)